Vandaag wil ik het hebben over inhibitie. In het dagelijks leven doen we continu een beroep op ons vermogen om impulsen te onderdrukken. Een impuls is de drang om nú iets te willen doen of zeggen, omdat het je nú een fijn gevoel geeft. Soms is het goed om meteen op impulsen te reageren, zoals bij sporten: je armen uitstrekken om de bal te vangen. En op andere momenten is het beter om even te wachten met je reactie.
Wat is inhibitie?
Het uitstellen van een reactie of handeling noemen we zelfbeheersing, impulscontrole of ook wel inhibitie. Het vermogen om impulsen te onderdrukken is belangrijk om adequaat te functioneren. Daardoor zijn we namelijk in staat om tijd te creëren voor een gepaste reactie of handeling. Tegenwoordig wordt er in veel grotere mate een beroep gedaan op ons inhibitievermogen dan vroeger. Een van de belangrijkste oorzaken hiervoor is de opkomst van internet, smartphones en tablets. Zo ga je ‘even’ op zoek naar een lekker recept en zit je een half uur later op YouTube een filmpje te kijken. Hoe dat kan? Je laat je meeslepen, van de ene website naar de andere. Gewoon, omdat het leuk is en het kan. Zo zijn er heel veel situaties in het dagelijks leven die een beroep doen op onze inhibitie.
Mensen die sterk zijn in inhibitie kun je herkennen aan:
- Ze denken na voordat ze iets doen.
- Ze hebben het vermogen hun eigen gedrag, handeling en gedachte op tijd te stoppen.
- Ze kunnen zichzelf inhouden en wachten.
- Ze kunnen hun eigen gedrag stoppen.
- Ze laten zich niet afleiden door anderen of dingen in hun omgeving.
- Ze bedenken zich van tevoren of ze later met meer succes kunnen reageren.
- Ze reageren niet onmiddellijk met emoties, maar bedenken: wat wil ik bereiken, wat moet ik daarvoor doen en wat wil ik vertellen.
Wat helpt bij een zwakke inhibitie?
Stap 1: beseffen, aanvoelen in welke situaties je te snel gaat.
Impulsieve kinderen leven in het moment. Ze doen of zeggen iets zonder na te denken over de gevolgen op langere termijn. Vaak is het kwaad al geschied voordat ze beseffen wat er eigenlijk is gebeurd. Deze kinderen hebben hulp nodig bij het vertragen van hun reacties door eerst zelf te begrijpen wanneer ze te snel gaan en inzicht te krijgen welke situaties bepaalde reacties oproepen.
Je gedrag adequaat aansturen lukt het best als je weet wat er van je wordt verwacht. Om zelfbeheersing te versterken is het belangrijk dat een kind zichzelf leert kennen en in staat is om te begrijpen wat er van hem wordt verwacht of gevraagd. Op die manier zal hij zijn gedrag het beste kunnen afstemmen op de situaties. Het sleutelwoord is: duidelijkheid.
Stap 2: weten wat je kunt doen om jezelf af te remmen.
Structuur en duidelijkheid voor een kind is de basis van het versterken van zelfbeheersing. Daarnaast is het belangrijk dat een kind alternatieven heeft voor impulsieve acties. Dus dat hij weet wat hij moet doen op het moment dat de remmen niet goed werken. De ene mogelijkheid is afleiden. Het kind haalt zijn aandacht weg bij de oorzaak van de impulsieve reactie (door bijvoorbeeld tot 10 te tellen). De andere mogelijkheid is aanleren van alternatief gedrag. Dus leren op een andere manier te reageren dan het kind gewend is. Deze manieren werken alleen als het kind dit zelf wil.
Wat kan ik als ouder doen?
- Bereid je kind voor op wat er gaat komen.
- Maak heldere afspraken met elkaar en zorg dat je kind de afspraken ook begrijpt.
- Help je kind (en jezelf) herinneren aan afspraken of regels door ze bijvoorbeeld op te schrijven of ergens op te hangen.
- Leer je kind om hulp te vragen bij moeilijke situaties.
- Steun je kind als hij het moeilijk heeft, een boze reactie werkt alleen maar averechts. Kinderen hebben vaak juist een knuffel nodig of bevestiging van hun gevoelens als ze boos zijn.
- Spelletjes spelen met je kind (denk aan HalliGalli, Speedcups en Dobble).
Enige tijd geleden schreef ik een eerste blog over Executieve Functies. Deze kun je hier nog een keer lezen.
Tea Adema heeft een mooi passend filmpje bij deze executieve functie gemaakt. Deze kun je hier kijken.
Pingback: Plannen en organiseren - de Zeeuwse Knoop
Pingback: Executieve functies en thuisonderwijs - de Zeeuwse Knoop